گروه نرم افزاری آسمان

12 / 13زیارت امام علیه السلام در نیمه شعبان


المصباح ، کفعمی :امّا زیارت امام حسین علیه السلام در نیمه شعبان . او را در شب و روزِ نیمه آن ، با آنچه به زودی می گوییم ، زیارت می کنی . . . . پس از غسل و اذنِ ورود خواستن و گفتن صد تکبیر ، آنچه را از امام صادق علیه السلام روایت شده است ، می گویی : ستایش ، ویژه خدای والا و بزرگ است ! سلام بر تو ، ای بنده شایسته و پاک ! گواهی ام بر تو را نزد تو به امانت می سپارم تا در روز شفاعت کردنت ، مرا به تو نزدیک کند . گواهی می دهم که تو کُشته شدی و نمُردی ؛ بلکه دل های پیروانت ، به امید زندگی ات ، زنده است و به پرتو نور تو ، طالبان به تو ره نمون می شوند . گواهی می دهم که تو ، نور خاموش ناشده خدایی که هرگز هم خاموش نخواهد شد ، و تو نشانِ خدایی که هلاک نشده و هلاک نخواهد شد . گواهی می دهم که این خاک ، خاکِ قبر توست و این حرم ، حرم توست و این جا ، جایگاه افتادن پیکرت . به خدا سوگند ، عزیز کننده تو ، خوار نیست ! به خدا سوگند ، یاور تو ، مغلوب نیست ! این گواهی من نزد تو باشد تا روزی که قبضِ روحم کنند و نزد تو آورند ، و سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد ! سپس آنچه را از امام هادی علیه السلام روایت شده است ، بگو : سلام بر تو ، ای ابا عبد اللّه ! سلام بر تو ، ای حجّت خدا در زمینش و گواه او بر خلقش ! سلام بر تو ، ای فرزند پیامبر خدا ! سلام بر تو ، ای فرزند علیّ مرتضی ! سلام بر تو ، ای فرزند فاطمه زهرا ! گواهی می دهم که تو ، نماز خواندی و زکات دادی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و در راه خدا ، جهاد کردی تا اَجَلت در رسید . خداوند ، بر زنده و درگذشته تو ، درود فرستد . آن گاه ، گونه راستت را بر قبر بگذار و بگو : گواهی می دهم که تو ، بر دلیلی روشن از سوی خدایت بودی . با اقرار به گناهانم ، نزد تو آمده ام تا نزد خدایت برایم شفاعت کنی ، ای فرزند پیامبر خدا ! پس از آن ، بر یکْ یکِ امامان علیهم السلام ، با اسم ، سلام بده و بگو : گواهی می دهم که شما ، حجّت خدا هستید . مولای من ! پیمان و عهد مرا نزد خود بنویس . من آمده ام تا تجدیدِ عهد کنم . پس نزد خدایت برای من ، گواهی بده که تنها تو گواهی . سپس ، او را با زیارتی که برای اوّل رجب ذکر شد ، زیارت کن . (1) آن گاه علی اکبر علیه السلام و دیگر شهیدان و عبّاس علیه السلام را با آنچه إن شاء اللّه تعالی در زیارت عرفه ذکر می کنیم ، زیارت کن . (2) سپس نزد سرش دو رکعت نماز بخوان و پس از آن ، آنچه را در «زیارت عاشورا» گذشت ، بگو . 3


1- .ر . ک: ص 107 (زیارت امام علیه السلام در روز اوّل رجب) .
2- .ر . ک: ص 171 (زیارت امام علیه السلام در شب و روز عرفه) .



الإقبال :إنَّ هذِهِ الزِّیارَهَ مِمّا یُزارُ بِهَا الحُسَینُ علیه السلام أوَّلَ رَجَبٍ أیضا (1) وإنَّما أخَّرنا ذِکرَها فی هذِهِ اللَّیلَهِ [النِّصفِ مِن شَعبان] لِأَنَّها أعظَمُ ، فَذَکَرناها فِی الأَشرَفِ مِنَ المَکانِ . وهِیَ : ... (2)


1- .علی أساس ذلک قد سمّاه العلماء «بالزیاره الرّجبیّه» .
2- .الإقبال: ج 3 ص 341 ومرّ تمامه فی هذه الموسوعه : ج 12 ص 106 ح 3280 .



الإقبال :این زیارت نیز از زیارت هایی است که امام حسین علیه السلام را در اوّل رجب (1) با آن زیارت می کنند و ما از آن رو ، این زیارت را در نیمه شعبان آوردیم و در ماه رجب نیاوردیم ؛ چون اهمّیت نیمه شعبان ، بیشتر است و ما آن را در مکان افضل آوردیم . متن آن ، چنین است : ... (2)


1- .به همین دلیل ، علما آن را «زیارت رجبیّه»نامیده اند .
2- .متن کامل این زیارت،در «زیارت امام علیه السلام در اول رجب» آمد . (ر. ک : ص 107 ح 3280) .



کامل الزیارات عن سالم بن عبد الرحمن عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :مَن باتَ لَیلَهَ النِّصفِ مِن شَعبانَ بِأَرضِ کَربَلاءَ ، فَقَرَأَ ألفَ مَرَّهٍ «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» ، ویَستَغفِرُ اللّهَ ألفَ مَرَّهٍ ، ویَحمَدُ اللّهَ ألفَ مَرَّهٍ ، ثُمَّ یَقومُ فَیُصَلّی أربَعَ رَکَعاتٍ ، یَقرَأُ فی کُلِّ رَکعَهٍ ألفَ مَرَّهٍ آیَهَ الکُرسِیِّ؛ وَکَّلَ اللّهُ تَعالی بِهِ مَلَکَینِ یَحفَظانِهِ مِن کُلِّ سوءٍ ، ومِن شَرِّ کُلِّ شَیطانٍ وسُلطانٍ ، ویَکتُبانِ لَهُ حَسَناتِهِ ولا تُکتَبُ عَلَیهِ سَیِّئَهٌ ، ویَستَغفِرانِ لَهُ ما داما مَعَهُ . (1)

الإقبال عن الشیخ أبی الحسن محمّد بن هارون بإسناده :ومِن صَلاهِ لَیلَهِ النِّصفِ مِن شَعبانَ عِندَ قَبرِ سَیِّدِنا أبی عَبدِ اللّهِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِ أربَعُ رَکَعاتٍ ، تَقرَأُ فی کُلِّ رَکعَهٍ فاتِحَهَ الکِتابِ خَمسینَ مَرَّهً و «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» خَمسینَ مَرَّهً ، وتَقرَأُهُما فِی الرُّکوعِ عَشرَ مَرّاتٍ ، وإذَا استَوَیتَ مِنَ الرُّکوعِ مِثلَ ذلِکَ ، وفِی السَّجدَتَینِ وبَینَهُما مِثلَ ذلِکَ ، کَما تَفعَلُ فی صَلاهِ التَّسبیحِ ، وتَدعو بَعدَها وتَقولُ : أنتَ اللّهُ الَّذِی استَجَبتَ لِادَمَ وحَوّاءَ حینَ قالا : «رَبَّنَا ظَلَمْنَآ أَنفُسَنَا وَإِن لَّمْ تَغْفِرْ لَنَا وَ تَرْحَمْنَا لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِینَ» (2) ، وناداکَ نوحٌ فَاستَجَبتَ لَهُ ونَجَّیتَهُ وآلَهُ مِنَ الکَربِ العَظیمِ ، وأطفَأتَ نارَ نُمرودَ عَن خَلیلِکَ إبراهیمَ فَجَعَلتَها عَلَیهِ بَردا وسَلاما . وأنتَ الَّذِی استَجَبتَ لِأَیّوبَ حینَ ناداکَ : «أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَ أَنتَ أَرْحَمُ الرَّ حِمِینَ» (3) ، فَکَشَفتَ ما بِهِ مِن ضُرٍّ وآتَیتَهُ أهلَهُ ومِثلَهُم مَعَهُم رَحمَهً مِن عِندِکَ وذِکری لِاُولِی الأَلبابِ (4) . وأنتَ الَّذِی استَجَبتَ لِذِی النّونِ حینَ ناداکَ فِی الظُّلُماتِ : «أَن لَا إِلَهَ إِلَا أَنتَ سُبْحَنَکَ إِنِّی کُنتُ مِنَ الظَّالِمِینَ» (5) ، فَنَجَّیتَهُ مِنَ الغَمِّ . وأنتَ الَّذِی استَجَبتَ لِموسی وهارونَ دَعوَتَهُما حینَ قُلتَ : «قَدْ أُجِیبَت دَّعْوَتُکُمَا» (6) ، وأغرَقتَ فِرعَونَ وقَومَهُ وغَفَرتَ لِداوودَ ذَنبَهُ ، ونَبَّهتَ قَلبَهُ وأرضَیتَ خَصمَهُ رَحمَهً مِنکَ وذِکری . وأنتَ الَّذی فَدَیتَ الذَّبیحَ بِذِبحٍ عَظیمٍ حینَ «أَسْلَمَا وَ تَلَّهُ لِلْجَبِینِ» (7) ، فَنادَیتَهُ بِالفَرَجِ وَالرَّوحِ . وأنتَ الَّذی ناداکَ زَکَرِیّا نِداءً خَفِیّاً قالَ : «رَبِّ إِنِّی وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّی وَ اشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَیْبًا وَ لَمْ أَکُن بِدُعَآئِکَ رَبِّ شَقِیًّا» (8) ، وقُلتَ : «وَ یَدْعُونَنَا رَغَبًا وَ رَهَبًا وَ کَانُواْ لَنَا خَاشِعِینَ» (9) . وأنتَ الَّذِی استَجَبتَ لِلَّذینَ آمَنوا وعَمِلُوا الصّالِحاتِ لِتَزیدَهُم مِن فَضلِکَ ، رَبِّ فَلا تَجعَلنی أهوَنَ الرّاغِبینَ إلَیکَ ، وَاستَجِب لی کَمَا استَجَبتَ لَهُم بِحَقِّهِم عَلَیکَ ، وطَهِّرنی وتَقَبَّل صَلاتی وحَسَناتی وطَیِّب بَقِیَّهَ حَیاتی ، وطَیِّب وَفاتی ، وَاخلُفنی فیمَن اُخَلِّفُ وَاحفَظهُم رَبِّ بِدُعائی ، وَاجعَل ذُرِّیَّتی ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً تَحوطُها بِحِیاطَتِکَ مِن کُلِّ ما حُطتَ مِنهُ ذُرِّیَّهَ أولِیائِکَ وأهلِ طاعَتِکَ ، بِرَحمَتِکَ یا رَحیمُ ، یا مَن هُوَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ ، وهُوَ عَلی کُلِّ شَیءٍ رَقیبٌ ، ومِن کُلِّ سائِلٍ قَریبٌ ، ومِن کُلِّ داعٍ مِن خَلقِهِ مُجیبٌ . أنتَ اللّهُ لا إلهَ إلّا أنتَ الحَیُّ القَیّومُ ، الأَحَدُ الصَّمَدُ لَم یَلِد ولَم یولَد ولَم یَکُن لَهُ کُفُوا أحَدٌ ، تَملِکُ القُدرَهَ (10) الَّتی عَلَوتَ بِها فَوقَ عَرشِکَ ، ورَفَعتَ بِها سَماواتِکَ ، وأرسَیتَ بِها جِبالَکَ ، وفَرَشتَ بِها أرضَکَ ، وأجرَیتَ بِهَا الأَنهارَ وسَخَّرتَ بِهَا السَّحابَ وَالشَّمسَ وَالقَمَرَ وَاللَّیلَ وَالنَّهارَ ، وخَلَقتَ بِهَا الخَلائِقَ . أسأَلُکَ بِعَظَمَهِ وَجهِکَ الکَریمِ ، الَّذی أشرَقَت بِهِ السَّماواتُ وأضاءَت بِهِ الظُّلُماتُ ، أن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وأن تَکفِیَنی أمرَ مَن یُعادینی ، وأمرَ مَعادی (11) ومَعاشی . وأصلِح یا رَبِّ شَأنی ولا تَکِلنی إلی نَفسی طَرفَهَ عَینٍ ، وأصلِح أمرَ وُلدی وعِیالی ، وأغنِنی وإیّاهُم مِن خَزائِنِکَ وسَعَهِ رِزقِکَ وفَضلِکَ ، وَارزُقنِی الفِقهَ فی دینِکَ ، وَانفَعنی بِما نَفَعتَ بِهِ مَنِ ارتَضَیتَ مِن عِبادِکَ ، وَاجعَلنی لِلمُتَّقینَ إماما کَما جَعَلتَ إبراهیمَ ؛ فَإِنَّ بِتَوفیقِکَ یَفوزُ المُتَّقونَ ویَتوبُ التّائِبونَ ویَعبُدُکَ العابِدونَ ، وبِتَسدیدِکَ وإرشادِکَ نَجَا الصّالِحونَ . اللّهُمَّ آتِ نَفسی تَقواها وأنتَ وَلِیُّها ومَولاها ، وأنتَ خَیرُ مَن زَکّاها . اللّهُمَّ بَیِّن لَها رَشادَها (12) وتَقواها ، ونَزِّلها مِنَ الجِنانِ أعلاها ، وطَیِّب وَفاتَها ومَحیاها ، وأکرِم مُنقَلَبَها ومَثواها ومُستَقَرَّها ومَأواها ، أنتَ رَبُّها ومَولاها . اللّهُمَّ اسمَع وَاستَجِب بِرَحمَتِکَ ومَنزِلَهِ مُحَمَّدٍ وعَلِیٍّ وفاطِمَهَ وَالحَسَنِ وَالحُسَینِ ، وعَلِیِّ بنِ الحُسَینِ ، ومُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ ، وجَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ ، وموسَی بنِ جَعفَرٍ ، وعَلِیِّ بنِ موسی ، ومُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ ، وعَلِیِّ بنِ مُحَمَّدٍ ، وَالحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ ، وَالحُجَّهِ القائِمِ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِ وعَلَیهِم عِندَکَ ، وبِمَنزِلَتِهِم لَدَیکَ یا أرحَمَ الرّاحِمینَ . (13)


1- .کامل الزیارات : ص 336 ح 564 ، مصباح المتهجّد : ص 853 ، الإقبال : ج 3 ص 338 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 342 ح 3 .
2- .الأعراف : 23 .
3- .الأنبیاء : 83 .
4- .اللُّبُّ : العقل ، وجمعه ألباب (النهایه : ج 4 ص 223 «لبب») .
5- .الأنبیاء : 87 .
6- .یونس : 89 .
7- .الصافّات : 103 .
8- .مریم : 3 و 4 .
9- .الأنبیاء : 90 .
10- .فی مصباح الزائر : «وأسألک بقدرتک» بدل «تملک القدره» .
11- .مَعَادِی : أی ما یعود إلیه یَوم القیامه (النهایه : ج 3 ص 316 «عود») .
12- .الرَّشَادُ : خلاف الغیّ (الصحاح : ج 2 ص 474 «رشد») .
13- .الإقبال : ج 3 ص 347 ، مصباح الزائر : ص 532 نحوه ولم یذکر فیه اختصاصه بلیله النصف من شعبان ، بحار الأنوار : ج 101 ص 342 ح 4 و ص 287 ذیل ح 2 .


کامل الزیارات به نقل از سالم بن عبد الرحمان ، از امام صادق علیه السلام : هر کس شب نیمه شعبان را در سرزمین کربلا سپری کند و هزار مرتبه « قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ » بخواند و هزار مرتبه ، استغفار کند و هزار مرتبه ، «حمد» بگوید و سپس برخیزد و چهار رکعت نماز [ در دو نماز دو رکعتی ] بگزارد و در هر رکعت ، هزار مرتبه «آیه الکرسی» بخواند ، خداوند متعال ، دو فرشته بر او می گمارد تا او را از هر بدی ای و شرّ هر شیطان و سلطانی ، محافظت کنند و نیکی هایش را بنویسند و بدی هایش را ننویسند و تا هر زمان که با او هستند ، برایش آمرزش بطلبند .

الإقبال به نقل از ابو الحسن محمّد بن هارون ، به سندش : از نمازهای نیمه شعبان کنار قبر سَرورمان ابا عبد اللّه الحسین علیه السلام ، چهار رکعت [ در دو نماز ] است که در هر رکعت ، پنجاه مرتبه «حمد» و پنجاه مرتبه «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» می خوانی و این دو سوره را در رکوع ، ده مرتبه می خوانی و هنگامی نیز که از رکوع برخاستی ، همین گونه ، و در هر دو سجده و میان آنها نیز همین کار را می کنی ، مانند آنچه در نماز تسبیح (نماز جعفر طیّار) ، انجام می دهی و پس از آن دو [ نماز دو رکعتی ] ، دعا می خوانی و می گویی : تو ، خدایی هستی که دعای آدم و حوّا را مستجاب کردی ، هنگامی که گفتند : « پروردگارا ! ما به خود ، ظلم کردیم و اگر تو ما را نیامرزی و بر ما رحم نکنی ، ما از زیانکاران خواهیم بود » ، و نوح ، تو را ندا داد و تو ، پاسخش را دادی و او و خاندانش را از گرفتاری بزرگ ، نجات دادی و آتش نمرود را بر خلیلت ابراهیم ، خاموش کردی و آن را بر او سرد و سلامت کردی . و تو کسی هستی که به ندای ایّوب ، پاسخ دادی ، هنگامی که ندایت داد : « بی تردید ، من ، گرفتار شده ام و تو مهربان ترینِ مهربانان هستی » . پس گرفتاریِ او را برطرف کردی و از سرِ رحمت و یادآوری برای خِردمندان ، خانواده اش را و مانند آنچه را که با خود داشتند ، به آنان باز گرداندی . و تو کسی هستی که به ذو النون (یونس) پاسخ دادی ، هنگامی که در دل تاریکی ها ندایت داد : « جز تو خدایی نیست . تو منزّهی ! من ، از ستمکاران بودم » ، و او را از غم ، نجات دادی . و تو همویی که دعای موسی و هارون را مستجاب کردی ، هنگامی که فرمودی : « دعای شما دو نفر ، مستجاب شد » ، و فرعون و گروهش را غرق کردی و از سرِ رحمت و تذکّر ، گناه داوود را آمرزیدی و دلش را بیدار نمودی و طرف دعوایش را راضی کردی . و تو کسی هستی که ذبحی بزرگ را جانْ فدای اسماعیل کردی ، هنگامی که « هر دو (ابراهیم و اسماعیل) ، تسلیمِ فرمان تو شدند و ابراهیم ، پیشانی اسماعیل را بر خاک نهاد » و تو ، به او ندای گشایش و آسودگی دادی . و تو کسی هستی که زکریّا ، آهسته ندایت کرد و چون گفت : « پروردگارا ! استخوان هایم سست شده و برف پیری بر سرم نشسته و تا کنون پروردگارا ، در دعاهایم از تو بی بهره نمانده ام » ، تو فرمودی : « به بیم و امید ، ما را می خوانند و در برابر ما ، خاشع هستند » . و تو کسی هستی که مؤمنانِ درستکار را اجابت کردی تا از فضلت بر آنها بیفزایی . پروردگارا ! مرا از فروترین مشتاقانت ، قرار مده و همان گونه که آنها را اجابت کردی ، به حقّشان بر تو ، مرا نیز اجابت کن و مرا پاک کن و نماز و نیکی هایم را بپذیر و باقی مانده زندگی ام را پاکیزه بگردان و مُردنم را نیز پاکیزه قرار ده و جانشین من ، میان کسانی که بر جای می گذارم ، باش و به دعایم پروردگارا ، آنان را محافظت کن و نسلِ مرا نسلی پاکیزه قرار ده و از همه آنچه نسل اولیا و مطیعانت را از آن مراقبت کردی ، نسل مرا نیز از آن مراقبت کن ، به رحمتت ای رحیم ! ای که بر همه چیز ، توانایی و بر همه چیز ، مراقب ، نزدیک به هر خواهنده و اجابتگرِ هر خواننده از خلقش ! تو خدایی هستی که جز تو ، خدایی نیست ، زنده و بر پا دارنده ، یکتا و بی نیاز ، نه زاده و نه زاده شده و نه مانندی دارد . قدرتی داری که بِدان ، به بالای عرشت رفته ای و آسمان هایت را برافراشته ای و کوه هایت را استوار داشته ای و زمینت را گسترانده ای و رودها را روان کرده ای و ابرو و خورشید و ماه و شب و روز را تسخیر نموده ای و خلایق را آفریده ای . به عظمت سیمای بزرگوارت که با آن ، آسمان ها نور می گیرند و تاریکی ها روشن می شوند ، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرستی ، و کار دشمن و معاد و معاشم را خودت به عهده بگیری و مرا از آن ، آسوده کنی . پروردگارا ! کارم را به سامان کن و لحظه ای مرا به خودم وا مگذار و کار فرزندان و عیالم را به سامان آور و مرا و ایشان را از خزانه هایت و روزی گسترده و فضلت ، بی نیاز بگردان و فهم دینت را روزی ام کن و با هر آنچه بدان به بندگانِ پسندیده ات سود رساندی ، به من سود برسان ، و مرا پیشوایِ پرهیزگاران قرار ده ، همان گونه که ابراهیم را قرار دادی که به توفیق تو ، پرهیزگاران ، رستگار می شوند و توبه کنندگان ، توبه می کنند و عابدان ، عبادت می کنند و با استوار کردن و راه نمایی تو ، صالحان ، نجات می یابند . خدایا ! به نَفْس من ، پرهیزگاری بده که تو ، ولیّ آن و مولای آن و بهترین تزکیه کننده آن هستی . خدایا ! رشد و پروایش را برایش آشکار کن و در بالاترین جای بهشت ، جایش بده و مرگ و زندگی اش را پاکیزه ساز و بازگشتگاه و جایگاه و سرای اقامت و خانه اش را گرامی بدار ، که تو مالک و مولای آنی . خدایا ! [ دعایم را ] بشنو و به رحمتت و منزلت محمّد ، علی ، فاطمه ، حسن ، حسین ، علی بن الحسین ، محمّد بن علی ، جعفر بن محمّد ، موسی بن جعفر ، علی بن موسی ، محمّد بن علی ، علی بن محمّد ، حسن بن علی و حجّت قائم که درودهای خدا بر او و بر ایشان باد ، نزد تو و منزلت ایشان نزد تو ، مستجاب کن ، ای مهربان ترینِ مهربانان ! (1)


1- .در مصباح الزائر ، اشاره ای به نیمه شعبان نشده و این اعمال مطلق (بدون قید زمان) آمده است.


12 / 14فَضلُ زِیارَتِهِ فی شَهرِ رَمَضانَالإقبال عَن عَلِیِّ بنِ مُحَمَّد بنِ فَیضِ بنِ مُختارٍ عَن أبیهِ عَن جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ [الصّادِقِ] علیه السلام :أنَّهُ سُئِلَ عَن زِیارَهِ أبی عَبدِ اللّهِ الحُسَینِ علیه السلام ، فَقیلَ : هَل فی ذلِکَ وَقتٌ هُوَ أفضَلُ مِن وَقتٍ؟ فَقالَ : زُوروهُ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ فی کُلِّ وَقتٍ وفی کُلِّ حینٍ ، فَإِنَّ زِیارَتَهُ علیه السلام خَیرُ مَوضوعٍ ، فَمَن أکثَرَ مِنها فَقَدِ استَکثَرَ مِنَ الخَیرِ ، ومَن قَلَّلَ قُلِّلَ لَهُ ، وتَحَرَّوا بِزِیارَتِکُمُ الأَوقاتَ الشَّریفَهَ ، فَإِنَّ الأَعمالَ الصّالِحَهَ فیها مُضاعَفَهٌ ، وهِیَ أوقاتُ مَهبِطِ المَلائِکَهِ لِزِیارَتِهِ . قالَ : فَسُئِلَ عَن زِیارَتِهِ فی شَهرِ رَمَضانَ؟ فَقالَ : مَن جاءَهُ علیه السلام خاشِعا مُحتَسِبا مُستَقیلاً مُستَغفِرا ، فَشَهِدَ قَبرَهُ فی إحدی ثَلاثِ لَیالٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ : أوَّلِ لَیلَهٍ مِنَ الشَّهرِ أو لَیلَهِ النِّصفِ أو آخِرِ لَیلَهٍ مِنهُ ، تَساقَطَت عَنهُ ذُنوبُهُ وخَطایاهُ الَّتی اجتَرَحَها (1) ، کَما یَتَساقَطُ هَشیمُ الوَرَقِ بِالرّیحِ العاصِفِ ، حَتّی أنَّهُ یَکونُ مِن ذُنوبِهِ کَهَیئَهِ یَومَ وَلَدَتهُ اُمُّهُ ، وکانَ لَهُ مَعَ ذلِکَ مِنَ الأَجرِ مِثلُ أجرِ مَن حَجَّ فی عامِهِ ذلِکَ وَاعتَمَرَ ، ویُنادیه مَلَکانِ یَسمَعُ نِداءَهُما کُلُّ ذی روحٍ إلَا الثَّقَلَینِ مِنَ الجِنِّ وَالإِنسِ ، یَقولُ أحَدُهُما : یا عَبدَ اللّهِ ، طَهُرتَ فَاستَأنِفِ العَمَلَ ، ویَقولُ الآخَرُ : یا عَبدَ اللّهِ أحسَنتَ فَأَبشِر بِمَغفِرَهٍ مِنَ اللّهِ وفَضلٍ . (2)


1- .اجتَرحَ : عَمِلَ بیده واکتسب (المصباح المنیر : ص 95 «جرح») .
2- .الإقبال : ج 1 ص 45 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 98 ح 29 .



12 / 14ثواب زیارت امام علیه السلام در ماه رمضان

الإقبال به نقل از علی بن محمّد بن فیض بن مختار ، از پدرش : از امام صادق علیه السلام در باره زیارت ابا عبد اللّه الحسین علیه السلام پرسیدند و گفتند : آیا زیارتش وقتی بهتر از وقت دیگر دارد ؟ فرمود : «او را که درود خدا بر او باد ، در هر وقت و هر زمان ، زیارت کنید که زیارت او ، بهترین چیزی است که وضع شده است . پس هر کس آن را بسیار [ به جا ]آورد ، خیر بسیار [به جا] آورده است و هر کس کم [ به جا ] بیاورد ، کمش می گذارند . زمان های شرافت دار را برای زیارتتان بجویید که کارهای نیک در آنها ، چند برابر می شوند ، و آن ، زمان های فرود فرشتگان برای زیارت اوست» . از زیارت امام حسین علیه السلام در ماه رمضان ، سؤال شد . امام صادق علیه السلام فرمود : «هر کس خاشع و به حساب خدا [ نه از روی ریا ] و عذرخواه و آمرزش خواه ، به سوی او برود و در یکی از سه شب نخست یا نیمه یا آخر ماه رمضان ، نزد قبرش حاضر باشد ، گناهان و خطاهایی که با دست خود کرده ، از او ، فرو می ریزند ، آن گونه که برگ های خشک با باد تند فرو می ریزند ، تا آن جا که مانند روزی که مادرش او را زاده است ، بی گناه می شود و با این همه ، پاداشش ، مانند پاداش کسی است که در آن سال ، حج و عمره گزارده است و دو فرشته ، او را ندا می دهند و همه جانداران ، جز آدمیان و جنّیان ، آن ندا را می شنوند . یکی از آن دو می گوید : ای بنده خدا ! پاک شدی . عمل ، از سر گیر و دیگری می گوید : ای بنده خدا ! نیکی کردی . پس تو را به مغفرت و فضل خدا ، مژده باد ! .


الإقبال عَن أبِی المُفَضَّلِ الشَّیبانِیِّ بِإِسنادِهِ مِن کِتابِ عَلِیِّ بنِ عَبدِ الواحِدِ النَّهدِیِّ فی حَدیثٍ یَقولُ فیهِ عَنِ الصّادِق علیه السلام أنَّهُ قیلَ لَهُ :فَما تَری لِمَن حَضَرَ قَبرَهُ یَعنِی الحُسَینَ علیه السلام لَیلَهَ النِّصفِ مِن شَهرِ رَمَضانَ؟ فَقالَ : بَخٍ بَخٍ! (1) مَن صَلّی عِندَ قَبرِهِ لَیلَهَ النِّصفِ مِن شَهرِ رَمَضانَ عَشرَ رَکَعاتٍ مِن بَعدِ العِشاءِ مِن غَیرِ صَلاهِ اللَّیلِ ، یَقرَأُ فی کُلِّ رَکعَهٍ بِفاتِحَهِ الکِتابِ و «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» عَشرَ مَرّاتٍ ، وَاستَجارَ بِاللّهِ مِنَ النّارِ ، کَتَبَهُ اللّهُ عَتیقا مِنَ النّارِ ، ولَم یَمُت حَتّی یَری فی مَنامِهِ مَلائِکَهً یُبَشِّرونَهُ بِالجَنَّهِ ومَلائِکَهً یُؤَمِّنونَهُ مِنَ النّارِ . (2)

کامل الزیارات عن محمّد بن الفضیل :سَمِعتُ جَعفَرَ بنَ مُحَمَّدٍ علیه السلام یَقولُ : مَن زارَ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام فی شَهرِ رَمَضانَ وماتَ فِی الطَّریقِ ، لَم یُعرَض ولَم یُحاسَب ، ویُقالُ لَهُ : اُدخُلِ الجَنَّهَ آمِناً . (3)

12 / 15فَضلُ زِیارَتِهِ فی لَیلَهِ القَدرِتهذیب الأحکام عن أبی الصباح الکنانی عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :إذا کانَ لَیلَهُ القَدرِ وفیها یُفرَقُ کُلُّ أمرٍ حَکیمٍ نادی مُنادٍ تِلکَ اللَّیلَهَ مِن بُطنانِ (4) العَرشِ : إنَّ اللّهَ تَعالی قَد غَفَرَ لِمَن أتی قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام فی هذِهِ اللَّیلَهِ . (5)


1- .بخٍ بخٍ : هی کلمه تقال عند المدح والرضی بالشیء (النهایه : ج 1 ص 101 «بخ») .
2- .الإقبال : ج 1 ص 294 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 349 ح 1 .
3- .کامل الزیارات : ص 546 ح 836 ، فضل زیاره الحسین علیه السلام : ص 77 ح 65 عن عبید بن الفضل ، بحار الأنوار : ج 101 ص 97 ح 20 .
4- .من بُطنان العرش : أی من وَسَطه . وقیل : من أصله . وقیل : البُطنان : جَمع بطن؛ وهو الغامض من الأرض ، یرید من دواخل العرش (النهایه : ج 1 ص 137 «بطن») .
5- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 49 ح 111 ، المزار للمفید : ص 54 ح 1 ، کامل الزیارات : ص 341 ح 576 ، المزار الکبیر : ص 353 ح 2 ، الإقبال : ج 1 ص 384 نحوه ، بحار الأنوار : ج 98 ص 166 و ج 101 ص 100 ح 32 و ج 101 ص 96 ح 18 .


الإقبال به نقل از ابو مُفضَّل شیبانی ، به سندش ، از کتاب علی بن عبد الواحد نَهْدی : به امام صادق علیه السلام گفته شد : چه می بینی در کسی که شب نیمه ماه رمضان ، نزد قبر حسین علیه السلام حضور می یابد ؟ فرمود : «به به! هر کس شب نیمه ماه رمضان ، نزد قبر او ، پس از نماز عشا ، ده رکعت نماز ، افزون بر نماز شب بخواند و در هر رکعت ، ده مرتبه «حمد» و «قُلْ هُوَ اللَّهُ» را بخواند و از آتش [دوزخ] ، به خدا پناه ببرد ، خداوند ، او را رهیده از آتش می نویسد و نمی میرد تا فرشتگانی را که او را به بهشت ، بشارت می دهند و فرشتگانی را که او را از آتش ، ایمن می دارند ، در رؤیایش ببیند .

کامل الزیارات به نقل از محمّد بن فضیل : شنیدم که امام صادق علیه السلام می فرماید : «هر کس قبر حسین علیه السلام را در ماه رمضان زیارت کند و در راه [ برگشت ] بمیرد ، اعمالش عرضه و محاسبه نمی شود و به او گفته می شود : ایمن ، وارد بهشت شو » .

12 / 15ثواب زیارت امام علیه السلام در شب قدر

تهذیب الأحکام به نقل از ابو صباح کِنانی ، از امام صادق علیه السلام : هنگامی که شب قدر می شود که در آن ، هر امر حکیمانه ای از هم جدا [ و مقدّر ] می شود ، منادی ای در آن شب ، از دلِ عرش ، فریاد بر می آورد : «خداوند متعال ، کسی را که در این شب نزد قبر حسین بیاید ، می آمرزد» .

الإقبال عن زید بن أبی اُسامه عن أبی عبد اللّه جعفر بن محمّد [الصادق] علیه السلام فی قَولِهِ تَعالی : «فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ» (1) : هِیَ لَیلَهُ القَدرِ ، یُقضی فیهِ أمرُ السَّنَهِ ... فَمَن أدرَکَها أو قالَ : شَهِدَها عِندَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام یُصَلّی عِندَهُ رَکعَتَینِ أو ما تَیَسَّرَ لَهُ وسَأَلَ اللّهَ تَعالَی الجَنَّهَ وَاستَعاذَ بِهِ مِنَ النّارِ ، آتاهُ اللّهُ تَعالی ما سَأَلَ ، وأعاذَهُ مِمَّا استَعاذَ مِنهُ . وکَذلِکَ إن سَأَلَ اللّهَ تَعالی أن یُؤتِیَهُ مِن خَیرِ ما فَرَّقَ وقَضی فی تِلکَ اللَّیلَهِ ، وأن یَقِیَهُ مِن شَرِّ ما کُتِبَ فیها ، أو دَعَا اللّهَ وسَأَلَهُ تَبارَکَ وتَعالی فی أمرٍ لا إثمَ فیهِ ، رَجَوتُ أن یُؤتی سُؤلَهُ ، ویُوَقّی مَحاذیرَهُ ویُشَفَّعَ فی عَشَرَهٍ مِن أهلِ بَیتِهِ ، کُلُّهُم قَدِ استَوجَبُوا العَذابَ ، وَاللّهُ إلی سائِلِهِ وعَبدِهِ بِالخَیرِ أسرَعُ . (2)

الإقبال عن أحمد بن محمّد بن أبی نصر :سَمِعتُ الرِّضا عَلِیَّ بنَ موسی علیه السلام یَقولُ : عُمرَهٌ فی شَهرِ رَمَضانَ تَعدِلُ حَجَّهً ، وَاعتِکافُ لَیلَهٍ فی شَهرِ رَمَضانَ یَعدِلُ حَجَّهً وَاعتِکافُ لَیلَهٍ فی مَسجِدِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله وعِندَ قَبرِهِ یَعدِلُ حَجَّهً وعُمرَهً ، ومَن زارَ الحُسَینَ علیه السلام یَعتَکِفُ عِندَهُ العَشرَ الغَوابِرَ (3) مِن شَهرِ رَمَضانَ فَکَأَنَّمَا اعتَکَفَ عِندَ قَبرِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله ، ومَنِ اعتَکَفَ عِندَ قَبرِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله کانَ ذلِکَ أفضَلَ لَهُ مِن حَجَّهٍ وعُمرَهٍ بَعدَ حَجَّهِ الإِسلامِ . قالَ الرِّضا علیه السلام : وَلیَحرِص مَن زارَ الحُسَینَ علیه السلام فی شَهرِ رَمَضانَ ألّا یَفوتَهُ لَیلَهُ الجُهَنِیِّ عِندَهُ؛ وهِیَ لَیلَهُ ثَلاثٍ وعِشرینَ ، فَإِنَّهَا اللَّیلَهُ المَرجُوَّهُ . قالَ : وأدَنی الاِعتِکافِ ساعَهٌ بَینَ العِشاءَینِ ، فَمَنِ اعتَکَفَها فَقَد أدرَکَ حَظَّهُ أو قالَ : نَصیبَهُ مِن لَیلَهِ القَدرِ . (4) .


1- .الدخان : 4 .
2- .الإقبال : ج 1 ص 383 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 99 ح 30 .
3- .الغَابِرُ : الباقی (الصحاح : ج 2 ص 765 «غبر») .
4- .الإقبال : ج 1 ص 358 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 151 .


الإقبال به نقل از زید بن ابی اُسامه ، از امام صادق علیه السلام ، در باره سخن خدای متعال : « در آن شب ، همه کارهای حکیمانه ، از هم جدا [ و مقدّر ] می شوند » : آن ، شب قدر است که کارهای سال ، در آن تدبیر و تقدیر می شوند . . . . پس هر که آن شب ، نزد قبر حسین علیه السلام حضور یابد و دو رکعت ، نماز بخواند یا هر چه که برایش امکان پذیر است [ نماز بخواند ] و از خدای متعال ، بهشت را بطلبد و از آتش [دوزخ] به او پناه ببرد ، خداوند متعال ، آنچه را بخواهد ، به او می دهد و از آنچه پناه بُرده است ، پناهش می دهد . و همین گونه ، اگر از خدای متعال بخواهد که از خیر آنچه در آن شب ، جدا [ و مقدّر ] کرده است ، به او بدهد و از شرّ آنچه در آن شب نوشته است ، نگاهش بدارد یا دعا کند و از خداوند تبارک و تعالی چیزی بخواهد که گناهی در آن نیست ، امید می برم که درخواستش را به او بدهد و از آنچه بیم دارد ، نگاهش دارد و در حقّ ده نفر از خانواده اش که همگی عذاب برایشان واجب شده است ، شفیعش گردانَد ؛ و خداوند ، به خیر درخواست کننده و بنده اش ، پُرشتاب تر است .

الإقبال به نقل از احمد بن محمّد بن ابی نصر : شنیدم که امام رضا علیه السلام می فرماید : «یک عمره در ماه رمضان ، برابر با یک حج است و اعتکاف یک شب در ماه رمضان ، برابر با یک حج است و اعتکاف یک شب در مسجد پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و نزد قبر او ، برابر با یک حج و عمره است ، و هر کس حسین علیه السلام را در دهه آخر ماه رمضان ، زیارت کند و نزد او اعتکاف کند ، گویی که نزد قبر پیامبر صلی الله علیه و آله معتکف شده است ، و هر کس نزد قبر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله اعتکاف کند ، برایش از حج و عمره پس از حجّه الإسلام ، بهتر است» . [ همچنین ] امام رضا علیه السلام فرمود : «و هر کس که حسین علیه السلام را در ماه رمضان زیارت می کند ، باید بکوشد تا شب جُهَنی را از دست ندهد ؛ همان شب بیست و سوم را که امید می رود شب قدر باشد» . [ نیز ] فرمود : «و کمترین اندازه اعتکاف ، ساعتی میان نماز مغرب و عشاست که هر کس آن را در اعتکاف به سر برَد ، نصیبش را از شب قدر ، برده است » .



الإقبال عن عبد العظیم الحسنی عن أبی جعفر الثانی [الجواد] علیه السلام :مَن زارَ الحُسَینَ علیه السلام لَیلَهَ ثَلاثٍ وعِشرینَ مِن شَهرِ رَمَضانَ ، وهِیَ اللَّیلَهُ الَّتی یُرجی أن تَکونَ لَیلَهَ القَدرِ وفیها یُفرَقُ کُلُّ أمرٍ حَکیمٍ ، صافَحَهُ روحُ أربَعَهٍ وعِشرینَ ألفَ مَلَکٍ ونَبِیٍّ کُلُّهُم یَستَأذِنُ اللّهَ فی زِیارَهِ الحُسَینِ علیه السلام فی تِلکَ اللَّیلَهِ . (1)

12 / 16زِیارَهُ لَیلَهِ القَدرِالمزار الکبیر :زِیارَهٌ لِلحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام أیضا مُختَصَرَهٌ ، یُزارُ بِها فی لَیلَهِ القَدرِ وفِی العیدَینِ (2) ، بِالإِسنادِ عَن أبی عَبدِ اللّهِ الصّادِقِ جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام قالَ : إذا أرَدتَ زِیارَهَ أبی عَبدِ اللّهِ الحُسَینِ علیه السلام فَلتَأتِ مَشهَدَهُ بَعدَ أن تَغتَسِلَ وتَلبَسَ أطهَرَ ثِیابِکَ ، فَإِذا وَقَفتَ عَلی قَبرِهِ فَاستَقبِلهُ بِوَجهِکَ ، وَاجعَلِ القِبلَهَ بَینَ کَتِفَیکَ وقُل : السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ رَسولِ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ أمیرِ المُؤمِنینَ ، السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ الصِّدّیقَهِ الطّاهِرَهِ سَیِّدَهِ نِساءِ العالَمینَ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا مَولایَ یا أبا عَبدِ اللّهِ ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ . أشهَدُ أنَّکَ قَد أقَمتَ الصَّلاهَ وآتَیتَ الزَّکاهَ ، وأمَرتَ بِالمَعروفِ ونَهَیتَ عَنِ المُنکَرِ ، وتَلَوتَ الکِتابَ حَقَّ تِلاوَتِهِ ، وجاهَدتَ فِی اللّهِ حَقَّ جِهادِهِ ، وصَبَرتَ عَلَی الأَذی فی جَنبِهِ 3 مُحتَسِباً حَتّی أتاکَ الیَقینُ . وأشهَدُ أنَّ الَّذینَ خالَفوکَ وحارَبوکَ ، وأنَّ الَّذینَ خَذَلوکَ وَالَّذینَ قَتَلوکَ ، مَلعونونَ عَلی لِسانِ النَّبِیِّ الاُمِّیِّ ، وقَد خابَ مَنِ افتَری ، لَعَنَ اللّهُ الظّالِمینَ لَکُم مِنَ الأَوَّلینَ وَالآخِرینَ ، وضاعَفَ عَلَیهِمُ العَذابَ الأَلیمَ . أتَیتُکَ یا مَولایَ یَابنَ رَسولِ اللّهِ ، زائِرا عارِفا بِحَقِّکَ ، مُوالِیا لِأَولِیائِکَ ، مُعادِیا لِأَعدائِکَ ، مُستَبصِرا بِالهُدَی الَّذی أنتَ عَلَیهِ ، عارِفا بِضَلالَهِ مَن خالَفَکَ ، فَاشفَع لی عِندَ رَبِّکَ . ثُمَّ تَنکَبُّ عَلَی القَبرِ وتَضَعُ خَدَّکَ عَلَیهِ وتَتَحَوَّلُ إلی عِندِ الرَّأسِ ، وتَقولُ : السَّلامُ عَلَیکَ یا حُجَّهَ اللّهِ فی أرضِهِ وسَمائِهِ ، صَلَّی اللّهُ عَلی روحِکَ الطَّیِّبَهِ وجَسَدِکَ الطّاهِرِ ، وعَلَیکَ السَّلامُ یا مَولایَ ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ . ثُمَّ تَنکَبُّ عَلَی القَبرِ وتُقَبِّلُهُ وتَضَعُ خَدَّکَ عَلَیهِ ، وتَنحَرِفُ إلی عِندِ الرَّأسِ فَتُصَلّی رَکعَتَینِ لِلزِّیارَهِ ، وتُصَلی بَعدَهُما ما تَیَسَّرَ . ثُمَّ تَتَحَوَّلُ إلی عِندِ الرَّأسِ (3) ، وتَزورُ عَلِیَّ بنَ الحُسَینِ علیهماالسلامفَتَقولُ : السَّلامُ عَلَیکَ یا مَولایَ وَابنَ مَولایَ ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ ، لَعَنَ اللّهُ مَن ظَلَمَکَ ، ولَعَنَ مَن قَتَلَکَ (4) ، وضاعَفَ عَلَیهِمُ العَذابَ الأَلیمَ . وتَدعو بِما تُریدُ . وتَزورُ الشُّهَداءَ مُنحَرِفا مِن عِندِ الرِّجلَینِ إلَی القِبلَهِ ، فَتَقولُ : السَّلامُ عَلَیکُم أیُّهَا الصِّدّیقونَ ، السَّلامُ عَلَیکُم أیُّهَا الشُّهَداءُ الصّابِرونَ ، أشهَدُ أنَّکُم جاهَدتُم فی سَبیلِ اللّهِ ، وصَبَرتُم عَلَی الأَذی فی جَنبِ اللّهِ ، ونَصَحتُم للّهِِ ولِرَسولِهِ حَتی أتاکُمُ الیَقینُ . أشهَدُ أنَّکُم أحیاءٌ عِندَ رَبِّکُم تُرزَقونَ ، فَجَزاکُمُ اللّهُ عَنِ الإِسلامِ وأهلِهِ أفضَلَ جَزاءِ المُحسِنینَ ، وجَمَعَ اللّهُ بَینَنا وبَینَکُم فی مَحَلِّ النَّعیمِ . ثُمَّ تَمضی إلی مَشهَدِ العَبّاسِ بنِ أمیرِ المُؤمِنینَ علیهماالسلام ، فَإِذا وَقَفتَ عَلَیهِ فَقُل : السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ أمیرِ المُؤمِنینَ ، السَّلامُ عَلَیکَ أیُّهَا العَبدُ الصّالِحُ المُطیعُ للّهِِ ولِرَسولِهِ ، أشهَدُ أنَّکَ قَد جاهَدتَ ونَصَحتَ وصَبَرتَ حَتّی أتاکَ الیَقینُ ، لَعَنَ اللّهُ الظّالِمینَ لَکُم مِنَ الأَوَّلینَ وَالآخِرینَ وألحَقَهُم بِدَرَکِ (5) الجَحیمِ . ثُمَّ یُصَلّی فی مَسجِدِهِ تَطَوُّعا ما أرادَ ویَنصَرِفُ . (6)


1- .الإقبال : ج 1 ص 383 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 166 و ج 101 ص 100 ح 31 .
2- .قال العلّامه المجلسی قدس سره : قال السیّد رحمه الله : «هذه الزیاره مختصّه بلیله القدر ویزار بها فی العیدین» ، أقول : یظهر من الروایه أنّها من الزیارات المطلقه ولا اختصاص لها بالأزمان المخصوصه (بحار الأنوار : ج 101 ص 351) .
3- .فی المزار للشهید الأوّل وبحار الأنوار : «الرجلین» بدل «الرأس» .
4- .وزاد فی المزار للشهید الأوّل هنا : «ولَعَنَ اللّه من استخفّ حرمتک» .
5- .الدَّرَکُ : أقصی قعر البحر (مفردات ألفاظ القرآن : ص 311 «درک») .
6- .المزار الکبیر : ص 414 ح 1 ، مصباح الزائر : ص 325 ، المزار للشهید الأوّل : ص 167 کلاهما من دون إسناد إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 101 ص 350 ح 2 و ص 351 ح 3 .

الإقبال به نقل از عبد العظیم حسنی ، از امام جواد علیه السلام : هر کس در شب بیست و سوم ماه رمضان ، حسین علیه السلام را زیارت کند ، یعنی همان شبی که امید می رود شب قدر باشد و هر امر حکیمانه ای در آن مقدّر می شود ، روح بیست و چهار هزار فرشته و پیامبر که اجازه زیارت حسین علیه السلام را در آن شب از خدا خواسته اند [ و فرود آمده اند ] ، با او مصافحه می کنند .

12 / 16زیارت شب قدر

المزار الکبیر :زیارت مختصر دیگری برای امام حسین علیه السلام که در شب قدر و دو عید (فطر و قربان) با آن زیارت می شود ، (1) به همان سند است [ که قبلاً گذشت ]از امام جعفر صادق علیه السلام که فرمود : «هنگامی که خواستی ابا عبد اللّه الحسین علیه السلام را زیارت کنی ، پس از غسل و به تن کردن پاک ترین جامه هایت ، به حَرَمش برو و چون بر سرِ قبرش ایستادی ، رو به روی آن بِایست و قبله را پشتِ سرت و میان شانه هایت قرار بده و بگو : سلام بر تو ، ای فرزند پیامبر خدا ! سلام بر تو ، ای فرزند امیر مؤمنان ! سلام بر تو ، ای فرزند صدّیقه طاهره ، سَرور زنان جهانیان ! سلام بر تو ، ای مولای من ، ای ابا عبد اللّه ، و رحمت و برکات خدا بر تو باد ! گواهی می دهم که نماز بر پا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و کتاب را ، آن گونه که شایسته آن بود ، تلاوت کردی و در راه خدا ، آن گونه که باید ، جهاد کردی و بر آزار آن ، شکیب ورزیدی و به حساب خدا نهادی تا اَجَلت در رسید . و گواهی می دهم که مخالفان و محاربان با تو و وا گذارندگان تو و قاتلان تو ، بر زبان پیامبر اُمّی ، لعنت شده اند و البته هر کس تهمت بزند ، ناکام می شود . خداوند ، ستمکاران به شما از آغاز تا انجام را لعنت کند و عذاب دردناک را بر آنان ، دوچندان کند ! ای مولای من ! ای فرزند پیامبر خدا ! به قصد زیارت و با شناخت حقّت ، دوستدار دوستانت و دشمن دشمنانت ، با بینش به هدایتی که تو بر آنی و با شناخت گم راهی مخالفانت ، نزد تو آمده ام . پس مرا نزد پروردگارت ، شفاعت کن . آن گاه ، خود را بر روی قبر می اندازی و گونه ات را بر آن می گذاری . سپس به سوی سر امام علیه السلام می چرخی و می گویی : سلام بر تو ، ای حجّت خدا در زمین و آسمانش ! خداوند ، بر روح پاک و پیکر پاکیزه ات ، درود فرستد و بر تو ای مولای من سلام و رحمت و برکات خدا باد ! سپس ، خود را بر روی قبر می اندازی و آن را می بوسی و گونه ات را بر آن می گذاری . سپس به بالای سرِ امام علیه السلام می روی و دو رکعت نماز زیارت می خوانی . آن گاه ، تا می توانی ، نماز بخوان . سپس به سوی پاها می روی و فرزند حسین علیه السلام ، علی اکبر را زیارت می کنی و می گویی : سلام بر تو ، ای مولای من و فرزند مولای من ! رحمت خدا و برکات او بر تو باد ! خداوند ، ستمکار بر تو و قاتل تو را لعنت کند و عذاب دردناک را بر ایشان ، دوچندان کند ! سپس هر دعایی که خواستی ، می کنی و از کنار پاها ، به سوی قبله ، کج می شوی و [ دیگر ]شهیدان را زیارت می کنی و می گویی : سلام بر شما ، ای صدّیقان ! سلام بر شما ، ای شهیدانِ شکیبا ! گواهی می دهم که شما در راه خدا کوشیدید و بر آزار آن ، شکیبایی ورزیدید و برای خدا و پیامبرش ، خیرخواهی کردید تا اَجَلتان در رسید . گواهی می دهم که شما ، زنده اید و نزد خدایتان ، روزی می خورید . خداوند ، از جانب اسلام و مسلمانان ، بهترین جزای نیکوکاران را به شما عنایت کند و در سرای نعمت جاوید ، ما را با شما جمع گردانَد . پس از آن ، به سوی قبر عبّاس علیه السلام ، فرزند امیر مؤمنان ، می روی . چون به آن جا رسیدی ، نزد سرش بِایست و بگو : سلام بر تو ، ای فرزند امیر مؤمنان ! سلام بر تو ، ای بنده شایسته و مطیع خدا و پیامبرش ! گواهی می دهم که تو ، جهاد نمودی و خیرخواهی کردی و شکیبایی ورزیدی تا اَجَلت در رسید . خداوند ، ستمکاران به شما از آغاز تا انجام را لعنت کند و آنان را به دَرَک جحیم (از طبقات زیرینِ دوزخ) ملحق کند . سپس [زائر] ، در مسجد آن [مزار] ، دو رکعت نماز مستحبّی ، به شکل دلخواه ، می خواند و باز می گردد .

.

1- .علّامه مجلسی رحمه الله می گوید: سیّد (ابن طاووس) رحمه الله گفته است: این زیارت ، مخصوص شب قدر و دو عید (فطر و قربان ) است ؛ امّا من می گویم : از روایت ، ظاهر می شود که این ، از زیارت های مطلقه (همیشگی) است و اختصاص به زمان مخصوصی ندارد .


12 / 17فَضلُ زِیارَتِهِ فی عَرَفَهَمصباح المتهجّد عن ابن میثم التمّار عن الباقر علیه السلام :مَن زارَ الحُسَینَ علیه السلام أو قالَ : مَن زارَ لَیلَهَ عَرَفَهَ أرضَ کَربَلاءَ وأقامَ بِها حَتّی یُعَیِّدَ ثُمَّ یَنصَرِفَ ، وَقاهُ اللّهُ شَرَّ سَنَتِهِ . (1)

مصباح المتهجّد عن أبی حمزه الثمالی :سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ : مَن عَرَّفَ (2) عِندَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام لَم یَرجِع صِفرا ، ولکِن یَرجِعُ ویَداهُ (3) مَملوءَتانِ . (4)

تهذیب الأحکام عن حنان بن سدیر عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :یا حَنانُ ، إذا کانَ یَومُ عَرَفَهَ ، اطَّلَعَ اللّهُ عَزَّوجَلَّ عَلی زُوّارِ الحُسَینِ علیه السلام ، فَقالَ لَهُم : اِستَأنِفوا ؛ فَقَد غُفِرَ لَکُم . (5)

کامل الزیارات عن عمر بن الحسن العرزمی عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :إذا کانَ یَومُ عَرَفَهَ نَظَرَ اللّهُ إلی زُوّارِ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام ، فَیَقولُ : اِرجِعوا مَغفورا لَکُم ما مَضی ، ولا یُکتَبُ عَلی أحَدٍ مِنهُم ذَنبٌ سَبعینَ یَوما مِن یَومِ یَنصَرِفُ . (6)

.

1- .مصباح المتهجّد : ص 716 ، المزار للمفید : ص 48 ح 3 ، کامل الزیارات : ص 452 ح 683 ، المزار الکبیر : ص 349 ح 3 وفیها «بات» بدل «زار» ، الإقبال : ج 2 ص 56 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 91 ح 34 .
2- .فی بحار الأنوار : «مَن عُرِفَ صِدقُهُ عند ...» .
3- .فی المصدر : «ویده» ، والتصویب من بحار الأنوار .
4- .مصباح المتهجّد : ص 716 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 91 ح 33 .
5- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 51 ح 117 ، کامل الزیارات : ص 319 ح 542 ، مصباح المتهجّد : ص 716 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 88 ح 15 و ص 92 ح 35 .
6- .کامل الزیارات : ص 319 ح 543 ، مصباح المتهجّد : ص 716 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 88 ح 16 .


12 / 17ثواب زیارت امام علیه السلام در عرفه

مصباح المتجهّد به نقل از ابن میثم تمّار : امام باقر علیه السلام فرمود : «هر کس حسین علیه السلام را زیارت کند» یا فرمود : «هر کس شب عرفه ، سرزمین کربلا را زیارت کند و در آن بماند تا عید قربان را آن جا سپری کند و سپس باز گردد ، خداوند ، او را از شرّ آن سال ، نگاه می دارد» .

مصباح المتهجّد به نقل از ابو حمزه ثُمالی : شنیدم که امام صادق علیه السلام می فرماید : «هر کس روز عرفه را در کنار قبر حسین علیه السلام به سر ببرد ، دست خالی باز نمی گردد ؛ بلکه با دستان پُر ، باز می گردد» .

تهذیب الأحکام به نقل از حَنان بن سَدیر ، از امام صادق علیه السلام : ای حنان ! چون روز عرفه می شود ، خداوندت به زائران حسین علیه السلام نظر می کند و به آنان می فرماید : «عمل ، از سر گیرید ، که آمرزیده شدید ».

کامل الزیارات به نقل از عمر بن حسن عَزرَمی ، از امام صادق علیه السلام : هنگامی که روز عرفه می شود ، خداوند به زائران قبر حسین علیه السلام نظر می کند و می فرماید : «باز گردید که گذشته تان ، آمرزیده شد» ، و تا هفتاد روز پس از بازگشت نیز گناه هیچ یک از آنها نوشته نمی شود .


ثواب الأعمال عن بشیر الدهّان عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :مَن أتاهُ [ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام ] فی یَومِ عَرَفَهَ عارِفا بِحَقِّهِ ، کُتِبَت لَهُ ألفُ حَجَّهِ وألفُ عُمرَهٍ مُتَقَبَّلاتٍ ، وألفُ غَزوَهٍ مَعَ نَبِیٍّ مُرسَلٍ أو إمامٍ عادِلٍ . (1)

تهذیب الأحکام عن یونس بن ظبیان عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :مَن زارَ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام یَومَ عَرَفَهَ کَتَبَ اللّهُ لَهُ ألفَ ألفِ حَجَّهٍ مَعَ القائِمِ علیه السلام ، وألفَ ألفِ عُمرَهٍ مَعَ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ، وعِتقَ ألفِ ألفِ نَسَمَهٍ ، وحُملانَ ألفِ ألفِ فَرَسٍ فی سَبیلِ اللّهِ ، وسَمّاهُ اللّهُ عَزَّ وجَلَّ عَبدِیَ الصِّدّیقَ آمَن بِوَعدی ، وقالَتِ المَلائِکَهُ : فُلانٌ صِدّیقٌ زَکّاهُ اللّهُ مِن فَوقِ عَرشِهِ ، وسُمِّیَ فِی الأَرضِ کَرّوبِیّا (2) . (3)

تهذیب الأحکام عن معاویه بن وهب البجلی عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :مَن عَرَّفَ عِندَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام فَقَد شَهِدَ عَرَفَهَ . (4)

ثواب الأعمال عن عبد اللّه بن مسکان عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :إنَّ اللّهَ تَبارَکَ وتَعالی یَتَجَلّی لِزُوّارِ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام قَبلَ أهلِ عَرَفاتٍ ، ویَقضی حَوائِجَهُم ویَغفِرُ ذُنوبَهُم ویُشَفِّعُهُم فی مَسائِلِهِم ، ثُمَّ یَثنی بِأَهلِ عَرَفاتٍ فَیَفعَلُ ذلِکَ بِهِم . (5)


1- .ثواب الأعمال : ص 115 ح 25 ، الأمالی للطوسی : ص 201 ح 342 ، الأمالی للصدوق : ص 207 ح 227 کلاهما بزیاده «مبرورات» بعد «عمره» ، کامل الزیارات : ص 316 ح 536 ، المزار للمفید : ص 48 ح 4 نحوه ، بحار الأنوار : ج 101 ص 85 ح 1 .
2- .الکروبیّون : ساده الملائکه ، وهم المقرّبون (النهایه : ج 4 ص 161 «کرب») .
3- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 49 ح 113 ، المزار للمفید : ص 46 ح 1 ، کامل الزیارات : ص 321 ح 545 ، المزار الکبیر : ص 348 ح 1 ، مصباح المتهجّد : ص 715 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 88 ح 18 .
4- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 51 ح 118 ، مصباح المتهجّد : ص 716 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 92 ح 37 .
5- .ثواب الأعمال : ص 116 ح 28 ، مصباح المتهجّد : ص 715 ، کامل الزیارات : ص 309 ح 522 ، الإقبال : ج 2 ص 61 نحوه ، بحار الأنوار : ج 101 ص 37 ح 50 .


ثواب الأعمال به نقل از بشیر دهّان ، از امام صادق علیه السلام : هر کس روز عرفه با شناخت حقّ حسین علیه السلام به زیارتش بیاید ، هزار حج و هزار عمره پذیرفته و هزار جهاد همراه پیامبرِ مُرسَل یا امام عادل ، برایش نوشته می شود .

تهذیب الأحکام به نقل از یونس بن ظَبیان ، از امام صادق علیه السلام : هر کس قبر حسین علیه السلام را روز عرفه زیارت کند ، خداوند ، برای او هزار هزار حجّ همراه قائم علیه السلام و هزار هزار عمره همراه با پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و آزاد کردن هزار هزار بنده و فرستادن هزار هزار سوار به کارزار در راه خدا می نویسد و خداوندت او را چنین می نامد : «بنده صدّیق من ، به وعده ام ایمان آورده است» و فرشتگان می گویند : «فلانی ، صدّیق است . خداوند ، او را از بالای عرشش تزکیه کرده است» و در زمین ، کرّوبی (بزرگِ فرشتگان) نامیده می شود .

تهذیب الأحکام به نقل از معاویه بن وَهْب بَجَلی ، از امام صادق علیه السلام : هر که روز عرفه را نزد قبر حسین علیه السلام به سر ببرد ، [ گویی ] عرفات را درک کرده است .

ثواب الأعمال به نقل از عبد اللّه بن مِسْکان ، از امام صادق علیه السلام : خداوند تبارک و تعالی برای زائران حسین علیه السلام پیش از اهل عرفات ، تجلّی می کند و حاجت های آنان را برآورده می کند و گناهانشان را می آمرزد و آنان را شفیع خواسته هایشان قرار می دهد . آن گاه ، به اهل عرفات می پردازد و اینها را برایشان انجام می دهد .


کامل الزیارات عن یونس بن یعقوب بن عمّار عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :مَن فاتَتهُ عَرَفَهُ بِعَرَفاتٍ فَأَدرَکَها بِقَبرِ الحُسَینِ علیه السلام لَم تَفُتهُ ، وإنَّ اللّهَ تَبارَکَ وتَعالی لَیَبدَأُ بِأَهلِ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام قَبلَ أهلِ عَرَفاتٍ ، ثُمَّ یُخاطِبُهُم بِنَفسِهِ . (1)

کامل الزیارات عن ابن أبی یعفور :سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ : لَو أنَّ رَجُلاً أرادَ الحَجَّ ولَم یَتَهَیَّأ لَهُ ذلِکَ فَأَتی قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام فَعَرَّفَ عِندَهُ ، یُجزیهِ ذلِکَ عَنِ الحَجِّ (2) . (3)

تهذیب الأحکام عن بشّار عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :الموسِرُ إذا کانَ قَد حَجَّ حَجَّهَ الإِسلامِ فَأَرادَ أن یَتَنَفَّلَ بِالحَجِّ وَالعُمرَهِ فَمَنَعَهُ عَن ذلِکَ شُغُلُ دُنیا أو عائِقٌ ، فَأَتَی الحُسَینَ بنَ عَلِیٍّ علیه السلام فی یَومِ عَرَفَهَ ، أجزَأَهُ ذلِکَ عَن أداءِ حَجَّتِهِ وعُمرَتِهِ ، وضاعَفَ اللّهُ لَهُ بِذلِکَ أضعافا مُضاعَفَهً . قُلتُ : کَم تَعدِلُ حَجَّهً؟ وکَم تَعدِلُ عُمرَهً؟ قالَ : لا یُحصی ذلِکَ . قُلتُ : مِئَهٌ؟ قالَ : ومَن یُحصی ذلِکَ؟ قُلتُ : ألفٌ؟ قالَ : وأکثَرُ . ثُمَّ قالَ : «وَ إِن تَعُدُّواْ نِعْمَتَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَآ» (4) . (5)

الکافی عن بشیر الدهّان :قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام : رُبَّما فاتَنِی الحَجُّ فَاُعَرِّفُ عِندَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام ؟ فَقالَ : أحسَنتَ یا بَشیرُ ، أیُّما مُؤمِنٍ أتی قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام عارِفا بِحَقِّهِ فی غَیرِ یَومِ عیدٍ ، کَتَبَ اللّهُ لَهُ عِشرینَ حَجَّهً وعِشرینَ عُمرَهً مَبروراتٍ مَقبولاتٍ ، وعِشرینَ حَجَّهً وعُمرَهً مَعَ نَبِیٍّ مُرسَلٍ أو إمامٍ عَدلٍ ، ومَن أتاهُ فی یَومِ عیدٍ کَتَبَ اللّهُ لَهُ مِئَهَ حَجَّهٍ ومِئَهَ عُمرَهٍ ومِئَهَ غَزوَهٍ مَعَ نَبِیٍّ مُرسَلٍ أو إمامٍ عَدلٍ . قالَ : قُلتُ لَهُ : کَیفَ لی بِمِثلِ المَوقِفِ؟ قالَ : فَنَظَرَ إلَیَّ شِبهَ المُغضَبِ ، ثُمَّ قالَ لی : یا بَشیرُ ، إنَّ المُؤمِنَ إذا أتی قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام یَومَ عَرَفَهَ وَاغتَسَلَ مِنَ الفُراتِ ثُمَّ تَوَجَّهَ إلَیهِ ، کَتَبَ اللّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطوَهٍ حَجَّهً بِمَناسِکها ولا أعلَمُهُ إلّا قالَ : وغَزوَهً (6) .


1- .کامل الزیارات : ص 318 ح 540 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 87 ح 14 وراجع : تهذیب الأحکام : ج 6 ص 50 ح 31 وکتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 580 ح 3171 وثواب الأعمال : ص 116 ح 27 .
2- .المراد به الحج المستحب لا الواجب کما یتضح ذلک من الحدیث التالی له .
3- .کامل الزیارات : ص 296 ح 489 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 32 ح 25 .
4- .إبراهیم : 34 .
5- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 50 ح 114 ، المزار للمفید : ص 47 ح 2 ، کامل الزیارات : ص 321 ح 547 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 89 ح 21 .
6- .الکافی : ج 4 ص 580 ح 1 ، تهذیب الأحکام : ج 6 ص 46 ح 101 ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 580 ح 3169 وفیه «ألف» بدل «مئه» فی جمیع المواضع وفیهما «إلّا قال : وعمره» بدل «إلّا قال : وغزوه» ، ثواب الأعمال : ص 115 ح 25 بزیاده «وعمره» بعد «إلّا قال :» ، الأمالی للطوسی : ص 201 ح 342 ، کامل الزیارات : ص 316 ح 536 وفیها «غزوه مع نبیّ» بدل «حجّه وعمره مع نبیّ» ، بحار الأنوار : ج 101 ص 85 ح 1 .


کامل الزیارات به نقل از یونس بن یعقوب بن عمّار ، از امام صادق علیه السلام : هر کس عرفه را در عرفات از دست بدهد و خود را به قبر حسین علیه السلام برساند ، آن را از دست نداده است و خداوند تبارک و تعالی ، پیش از اهل عرفات ، با زائران قبر حسین علیه السلام آغاز می کند و خود ، با آنان سخن می گوید .

کامل الزیارات به نقل از ابن ابی یَعفُور : شنیدم که امام صادق علیه السلام می فرماید : «اگر مردی قصد حج کردن داشته باشد و برایش میسّر نشود ، امّا خود را به قبر حسین علیه السلام برساند و عَرَفه را آن جا به سر بَرَد ، جای حج را برایش می گیرد» . (1)

تهذیب الأحکام به نقل از بشّار : امام صادق علیه السلام فرمود : «چون توانگری حَجّه الإسلام (حجّ واجب) را گزارد و هنگامی که خواست حج و عمره مستحبی بگزارد ، گرفتاری های دنیا و پیشامدی مانعش شد ، اگر روز عرفه نزد حسین بن علی علیه السلام بیاید ، این زیارت ، او را از ادای حج و عمره مستحبی اش ، بی نیاز می کند و خداوند ، آن را برایش چندین و چند برابر می کند» . گفتم : برابر با چند حج است ؟ و برابر با چند عمره است ؟ فرمود : «به شماره نمی آید» . گفتم : صد ؟ فرمود : «این را که کسی شماره نمی کند (یعنی : صد که زیاد نیست ) !» . گفتم : هزار ؟ فرمود : «و بیشتر» . سپس فرمود : « « و اگر بخواهید نعمت خدا را شماره کنید ، [ نمی توانید ] آن را شماره کنید » » .

الکافی به نقل از بشیر دَهّان : به امام صادق علیه السلام گفتم : گاه ، حج از من فوت می شود ، امّا عرفه را نزد قبر حسین علیه السلام به سر می برم . فرمود : «کار خوبی می کنی ، ای بشیر ! هر مؤمنی که در روزی که عید نیست ، به نزد قبر حسین علیه السلام بیاید و به حقّ او آگاه باشد ، خداوند ، بیست حج و بیست عمره نیکو و پذیرفته ، و بیست حج و عمره همراه پیامبرِ مُرسَل یا پیشوای عادل ، برایش می نویسد ، و هر کس در روز عید به زیارتش بیاید ، خداوند ، یکصد حج و یکصد عمره و یکصد جهاد همراه پیامبرِ مُرسَل یا پیشوای عادل ، برایش می نویسد» . گفتم : چگونه جای موقف (عرفات) را برای من می گیرد ؟ امام علیه السلام با نگاهی خشم آلود ، به من نگریست و سپس به من فرمود : «ای بشیر ! هنگامی که مؤمن ، روز عرفه به سوی قبر حسین علیه السلام می آید و با آب فرات ، غسل می کند و سپس به او رو می کند ، خداوند ، برای هر گامش ، یک حج با اعمالش را می نویسد» و جز این نمی دانم که فرمود : «و یک جهاد [ برایش می نویسد]» . (2)


1- .منظور ، حجّ مستحب است ، نه حَجّه الإسلام (حَجّ واجب) ، همان گونه که از حدیث بعد ، آشکار می شود . م .
2- .در کتاب من لا یحضره الفقیه به جای «یکصد» در همه جا «هزار»آمده است و در آن و در تهذیب الأحکام ، به جای «غزوه (جهاد)»، «عمره» آمده است . در ثواب الأعمال ، هم «عمره» و هم «غزوه» ، هر دو ، آمده است . همچنین در کامل الزیارات ، به جای «جهاد همراه پیامبر مُرسَل» آمده است : «حج و عمره ای همراه پیامبر مُرسَل» .


کامل الزیارات عن بشیر الدهّان :سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ وهُوَ نازِلٌ بِالحیرَهِ وعِندُهُ جَماعَهٌ مِنَ الشّیعَهِ ، فَأَقبَلَ إلَیَّ بِوَجهِهِ ، فَقالَ : یا بَشیرُ ، أحَجَجتَ العامَ؟ قُلتُ : جُعِلتُ فِداکَ! لا ، ولکِن عَرَّفتُ بِالقَبرِ ، قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام . فَقالَ : یا بَشیرُ ، وَاللّهِ ما فاتَکَ شَیءٌ مِمّا کانَ لِأَصحابِ مَکَّهَ بِمَکَّهَ . قُلتُ : جُعِلتُ فِداکَ! فیهِ عَرَفاتٌ؟ فَسِّرهُ لی . فَقالَ : یا بَشیرُ ، إنَّ الرَّجُلَ مِنکُم لَیَغتَسِلُ عَلی شاطِئِ الفُراتِ ، ثُمَّ یَأتی قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام عارِفا بِحَقِّهِ ، فَیُعطیهِ اللّهُ بِکُلِّ قَدَمٍ یَرفَعُها أو یَضَعُها مِئَهَ حَجَّهٍ مَقبولَهٍ ، ومِئَهَ عُمرَهٍ مَبرورَهٍ ، ومِئَهَ غَزوَهٍ مَعَ نَبِیٍّ مُرسَلٍ إلی أعداءِ اللّهِ وأعداءِ رَسولِهِ . یا بَشیرُ ، اسمَع وأبلِغ مَنِ احتَمَلَ قَلبُهُ : مَن زارَ الحُسَینَ علیه السلام یَومَ عَرَفَهَ کانَ کَمَن زارَ اللّهَ فی عَرشِهِ . (1)


1- .کامل الزیارات : ص 320 ح 544 و ص 343 ح 580 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 87 ح 13 .


کامل الزیارات به نقل از بشیر دَهّان : هنگامی که امام صادق علیه السلام در حیره فرود آمده بود و گروهی از شیعیان هم نزدش بودند ، به من رو کرد و شنیدم که فرمود : «ای بشیر ! آیا امسال ، حج گزارده ای ؟» . گفتم : فدایت شوم ! نه ؛ امّا عرفه را نزد قبر حسین علیه السلام به سر برده ام . فرمود : «ای بشیر ! به خدا سوگند که چیزی از آنچه حاجیان در مکّه دارند ، از دست تو نرفته است ». گفتم : فدایت شوم! آن (زیارت حسین علیه السلام ) عرفات دارد ؟ برایم روشن کن . فرمود : «ای بشیر ! مردی از شما که بر کرانه رود فرات ، غسل می کند و سپس با شناخت حقّ حسین علیه السلام به زیارت قبرش می آید ، خداوند ، در برابر هر گامی که بر می دارد و یا می گذارد ، [ پاداش ]یکصد حج پذیرفته و یکصد عمره نیکو و یکصد جهاد همراه پیامبری مُرسل با دشمنان خدا و پیامبرش ، به او می بخشد . ای بشیر ! بشنو و به هر کس که دلش تاب تحمّل آن را دارد ، برسان که زائر حسین علیه السلام در روز عرفه ، مانند زائر خدا در عرش است ».


کتاب من لا یحضره الفقیه عن داوود الرقّی :سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ جَعفَرَ بنَ مُحَمَّدٍ ، وأبَا الحَسَنِ موسَی بنَ جَعفَرٍ ، وأبَا الحَسَنِ عَلِیَّ بنَ موسی علیهم السلام وهُم یَقولونَ : مَن أتی قَبرَ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیهماالسلام بِعَرَفَهَ ، قَلَبَهُ اللّهُ تَعالی ثَلِجَ (1) الصَّدرِ . (2)

12 / 18زِیارَتُهُ لَیلَهَ عَرَفَهَ ویَومَهاالمصباح للکفعمی :وأمّا زِیارَهُ لَیلَهِ عَرَفَهَ ویَومِها وزِیارَهُ لَیلَهِ الأَضحی ویَومِهِ ، فَقُل بَعدَ الغُسلِ وَالاِستِئذانِ إن کانَتِ الزِّیارَهُ مِن قُربٍ : اللّهُ أکبَرُ کَبیرا ، وَالحَمدُ للّهِِ حَمدا کَثیرا ، وسُبحانَ اللّهِ بُکرَهً وأصیلاً (3) ، وَالحَمدُ للّهِِ الَّذی هَدانا لِهذا وما کُنّا لِنَهتَدِیَ لَولا أن هَدانَا اللّهُ ، لَقَد جاءَت رُسُلُ رَبِّنا بِالحَقِّ . ثُمَّ سَلِّم عَلَی النَّبِیِّ وَالأَئِمَّهِ علیهم السلام وقُل : سَلامُ اللّهِ وسَلامُ مَلائِکَتِهِ وأنبِیائِهِ ورُسُلِهِ وَالصّالِحینَ مِن عِبادِهِ وجَمیعِ خَلقِهِ ورَحمَتُهُ وبَرَکاتُهُ ، عَلی مُحَمَّدٍ وأهلِ بَیتِهِ وعَلَیکَ یا مَولایَ الشّهیدَ المَظلومَ ، لَعَنَ اللّهُ قاتِلَکَ وخاذِلَکَ ، بَرِئتُ إلَی اللّهِ عَزَّ وجَلَّ مِنهُم ومِن أفعالِهِم ومِمَّن شایَعَ ورَضِیَ بِهِ ، وأشهَدُ أنَّهُم کُفّارٌ مُشرِکونَ ، وَاللّهُ ورَسولُهُ مِنهُم بُرَآءُ (4) . ثُمَّ قُل : السَّلامُ عَلَیکَ یا أبا عَبدِ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ رَسولِ اللّهِ ، عَبدُکَ وَابنُ عَبدِکَ وَابنُ أمَتِکَ المُوالی لِوَلِیِّکَ المُعادی لِعَدُوِّکَ ، استَجارَ بِمَشهَدِکَ وتَقَرَّبَ إلَیکَ بِقَصدِکَ ، الحَمدُ للّهِِ الَّذی هَدانی لِوِلایَتِکَ ، وخَصَّنی بِزِیارَتِکَ ، وسَهَّلَ لی قَصدَکَ . ثُمَّ قِف مِمّا یَلی رَأسَهُ علیه السلام وقُل : السَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ آدَمَ صَفوَهِ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ نوحٍ نَبِیِّ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ إبراهیمَ خَلیلِ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ موسی کَلیمِ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ عیسی روحِ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله حَبیبِ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ أمیرِ المُؤمِنینَ وَلِیِّ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ مُحَمَّدٍ المُصطَفی ، السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ عَلِیٍّ المُرتَضی ، السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ فاطِمَهَ الزَّهراءِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ خَدیجَهَ الکُبری . السَّلامُ عَلَیکَ یا ثَأرَ اللّهِ وَابنَ ثَأرِهِ وَالوِترَ المَوتورَ ، أشهَدُ أنَّکَ قَد أقَمتَ الصَّلاهَ وآتَیتَ الزَّکاهَ ، وأمَرتَ بِالمَعروفِ ونَهَیتَ عَنِ المُنکَرِ ، وأطَعتَ اللّهَ حَتّی أتاکَ الیَقینُ . فَلَعَنَ اللّهُ اُمَّهً قَتَلَتکَ ، ولَعَنَ اللّهُ اُمَّهً ظَلَمَتکَ ، ولَعَنَ اللّهُ اُمَّهً سَمِعَت بِذلِکَ فَرَضِیَت بِهِ . یا مَولایَ یا أبا عَبدِ اللّهِ ! أشهَدُ أنَّکَ کُنتَ نورا فِی الأَصلابِ الشّامِخَهِ وَالأَرحامِ المُطَهَّرَهِ ، لَم تُنَجِّسکَ الجاهِلِیَّهُ بِأَنجاسِها ولَم تُلبِسکَ مِن مُدلَهِمّاتِ ثِیابِها ، وأشهَدُ أنَّکَ مِن دَعائِمِ الدّینِ وأرکانِ المُؤمِنینَ ، وأشهَدُ أنَّ الأَئِمَّهَ مِن وُلدِکَ کَلِمَهُ التَّقوی وأعلامُ الهُدی وَالعُروَهُ الوُثقی (5) ، اُشهِدُ اللّهَ ومَلائِکَتَهُ وأنبِیاءَهُ ورُسُلَهُ أنّی بِکُم مُؤمِنٌ وبِإِیابِکُم موقِنٌ بِشَرائِعِ دینی وخَواتیمِ عَمَلی ، وقَلبی لِقَلبِکُم سِلمٌ وأمری لِأمرِکُم مُتَّبِعٌ ، فَصَلَواتُ اللّهِ عَلَیکُم وعَلی أرواحِکُم وعَلی أجسادِکُم ، وعَلی شاهِدِکُم وعَلی غائِبِکُم ، وظاهِرِکُم وباطِنِکُم ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ . ثُمَّ انکَبَّ عَلَی القَبرِ وقُل : بِأَبی أنتَ واُمّی یَابنَ رَسولِ اللّهِ ، بِأَبی أنتَ واُمّی یا أبا عَبدِ اللّهِ ، لَقَد عَظُمَتِ الرَّزِیَّهُ وجَلَّتِ المُصیبَهُ بِکَ عَلَینا وعَلی جَمیعِ أهلِ السَّماواتِ وَالأَرضِ ، فَلَعَنَ اللّهُ اُمَّهً أسرَجَت وألجَمَت وتَهَیَّأَت لِقِتالِکَ . یا أبا عَبدِ اللّهِ قَصَدتُ حَرَمَکَ وأتَیتُ مَشهَدَکَ ، وأسأَلُ اللّهَ بِالشَّأنِ الَّذی لَکَ عِندَهُ وبِالمَحَلِّ الَّذی لَکَ لَدَیهِ ، أن یُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وأن یَجعَلَنی مَعَکُم فِی الدُّنیا وَالآخِرَهِ بِمَنِّهِ ورَحمَتِهِ . ثُمَّ صَلِّ عِندَ رَأسِ الحُسَینِ علیه السلام رَکعَتَینِ ، وقُل بَعدَهُما ما مَرَّ فی زِیارَهِ عاشوراءَ . ثُمَّ زُر عَلِیَّ بنَ الحُسَینِ علیه السلام وهُوَ الأَکبَرُ عَلَی الأَصَحِّ ، مِن عِندِ رِجلِ أبیهِ علیهماالسلام فَتَقولُ : السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ رَسولِ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ نَبِیِّ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ أمیرِ المُؤمِنینَ ، السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ الحُسَینِ الشَّهیدِ ، السَّلامُ عَلَیکَ أیُّهَا الشَّهیدُ ابنَ الشَّهیدِ ، السَّلامُ عَلَیکَ أیُّهَا المَظلومُ ابنَ المَظلومِ ، لَعَنَ اللّهُ اُمَّهً قَتَلَتکَ ولَعَنَ اللّهُ اُمَّهً ظَلَمَتکَ ولَعَنَ اللّهُ اُمَّهً سَمِعَت بِذلِکَ فَرَضِیَت بِهِ . ثُمَّ انکَبَّ عَلی قَبرِهِ وقَبِّلهُ وقُل : السَّلامُ عَلَیکَ یا وَلِیَّ اللّهِ وَابنَ وَلِیِّهِ ، لَقَد عَظُمَتِ المُصیبَهُ وجَلَّتِ الرَّزِیَّهُ بِکَ عَلَینا وعَلی جَمیعِ المُسلِمینَ ، فَلَعَنَ اللّهُ اُمَّهً قَتَلَتکَ وأبرَأُ إلَی اللّهِ وإلَیکَ مِنهُم . ثُمَّ صَلِّ عِندَ رَأسِهِ رَکعَتَینِ ، ثُمَّ ائتِ الشُّهَداءَ وقُل : السَّلامُ عَلَیکُم یا أولِیاءَ اللّهِ وأحِبّاءَهُ ، السَّلامُ عَلَیکُم یا أصفِیاءَ اللّهِ وأوِدّاءَهُ ، السَّلامُ عَلَیکُم یا أنصارَ دینِ اللّهِ وأنصارَ نَبِیِّهِ وأنصارَ أمیرِ المُؤمِنینَ وأنصارَ الحَسَنِ والحُسَینِ عَلَیهِمُ السَّلامُ ، بِأَبی أنتُم واُمّی طِبتُم وطابَتِ الأَرضُ الَّتی فیها دُفِنتُم وفُزتُم فَوزاً عَظیما ، فَیا لَیتَنی کُنتُ مَعَکُم فَأَفوزَ مَعَکُم فَوزا عَظیما ، وَالسَّلامُ عَلَیکُم ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ . وتَقولُ فی وَداعِهِم : السَّلامُ عَلَیکُم ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ ، اللّهُمَّ لا تَجعَلهُ آخِرَ العَهدِ مِن زِیارَتی إیّاهُم ، وأشرِکنی مَعَهُم فی صالِحِ ما أعطَیتَهُم عَلی نُصرَتِهِمِ ابنَ نَبِیِّکَ وحُجَّتَکَ عَلی خَلقِکَ ، اجعَلنا وإیّاهُم فی جَنَّتِکَ مَعَ الشُّهَداءِ وَالصّالِحینَ وحَسُنَ اُولئِکَ رَفیقا ، أستَودِعُکُمُ اللّهَ وأقرَأُ عَلَیکُم السَّلامَ . اللّهُمَّ ارزُقنِی العَودَ إلَیهِم وَاحشُرنی مَعَهُم ، یا أرحَمَ الرّاحِمینَ . ثُمَّ عُد إلی عِندِ رَأسِ الحُسَینِ علیه السلام بَعدَ أن تُصَلِّیَ رَکعَتَی زِیارَهِ الشُّهَداءِ ، وَانکَبَّ عَلی قَبرِهِ إذا أرَدتَ وَداعَهُ علیه السلام وقُل : السَّلامُ عَلَیکَ یا مَولایَ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا حُجَّهَ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا صَفوَهَ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا خالِصَهَ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا أمینَ اللّهِ ، سَلامَ مُوَدِّعٍ لا قالٍ ولا سَئِمٍ ، فَإِن أمضِ فَلا عَن مَلالَهٍ وإن اُقِم فَلا عَن سوءِ ظَنٍّ بِما وَعَدَ اللّهُ الصّابِرینَ ، لا جَعَلَهُ اللّهُ یا مَولایَ آخِرَ العَهدِ مِنّی لِزِیارَتِکَ ، ورَزَقَنِی العَودَ إلی مَشهَدِکَ وَالمُقامَ فی حَرَمِکَ ، وأن یَجعَلَنی مَعَکُم فِی الدُّنیا وَالآخِرَهِ . ثُمَّ اخرُج ولا تُوَلِّ ظَهرَکَ ، وأکثِر مِن قَولِ : «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّآ إِلَیْهِ رَ جِعُونَ» (6) حَتّی تَغیبَ عَنِ القَبرِ . وتَقولُ فی زِیارَهِ العَبّاسِ علیه السلام : السَّلامُ عَلَیکَ أیُّهَا العَبدُ الصّالِحُ المُطیعُ للّهِِ ولِرَسولِهِ ، ولِأَمیرِ المُؤمِنینَ وَالحَسَنِ وَالحُسَینِ عَلَیهِم وعَلَیکَ السَّلامُ ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ ومَغفِرَتُهُ وعَلی روحِکَ وبَدَنِکَ ، اُشهِدُ اللّهَ أنَّکَ مَضَیتَ عَلی ما مَضی عَلَیهِ البَدرِیّونَ المُجاهِدونَ فی سَبیلِ اللّهِ ، المُناصِحونَ لَهُ فی جِهادِ الأَعداءِ ، المُبالِغونَ فی نُصرَهِ أولِیائِهِ ، فَجَزاکَ اللّهُ أفضَلَ الجَزاءِ وأوفَرَ جَزاءِ أحَدٍ مِمَّن وَفی بِبَیعَتِهِ وَاستَجابَ لَهُ دَعوَتَهُ ، وحَشَرَکَ مَعَ النَّبِیّینَ وَالصِّدّیقینَ وَالشُّهَداءِ وَالصّالِحینَ وحَسُنَ اُولئِکَ رَفیقا ، وَالسَّلامُ عَلَیکَ ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ . ثُمَّ صَلِّ رَکعَتَینِ وتَدعو بَعدَهُما ، وکَذا بَعدَ رَکعَتَی زِیارَهِ الشُّهَداءِ ورَکعَتَی زِیارَهِ عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ علیه السلام ، بِما مَرَّ عَقیبَ رَکعَتَی زِیارَهِ عاشوراءَ . وتَزورُ الحُرَّ بنَ یَزیدَ وهانِئَ بنَ عُروَهَ ومُسلِمَ بنَ عَقیلٍ بِزِیارَهِ العَبَّاسِ علیه السلام ، وتُوَدِّعُهُم بِوَداعِهِ ، وهُوَ : أستَودِعُکَ اللّهَ وأستَرعیکَ وأقرَأُ عَلَیکَ السَّلامَ ، آمَنّا بِاللّهِ ورَسولِهِ وکِتابِهِ وبِما جاءَ مِن عِندِ اللّهِ ، اللّهُمَّ اکتُبنا مَعَ الشّاهِدینَ ، اللّهُمَّ لا تَجعَلهُ آخِرَ العَهدِ مِن زِیارَتِی ابنَ أخی رَسولِکَ العَبّاسَ بنَ عَلِیٍّ أو فُلانٍ وتَذکُرُهُ بِاسمِهِ وَارزُقنی (7) زِیارَتَهُ أبَدا ما أبقَیتَنی ، وَاحشُرنی مَعَهُ ومَعَ آبائِهِ فِی الجِنانِ ، وعَرِّف بَینی وبَینَهُ وبَینَ رَسولِکَ وأولِیائِکَ ، اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وتَوَفَّنی عَلَی الإِیمانِ بِکَ وَالتَّصدیقِ بِرَسولِکَ ، وَالوِلایَهِ لِعَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ ووُلدِهِ الأَئِمَّهِ عَلَیهِمُ السَّلامُ ، وَالبَراءَهِ مِن أعدائِهِم ؛ فَإِنّی رَضیتُ بِذلِکَ یا رَبِّ ، وصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ (8) . (9)


1- .یقال : ثَلِجت نفسی بالأمر : إذا اطمأنّت إلیه وسکنت ، وثَبَتَ فیها ووثقتْ به (النهایه : ج 1 ص 219 «ثلج») .
2- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 580 ح 3170 ، ثواب الأعمال : ص 115 ح 26 ، کامل الزیارات : ص 317 ح 537 ولیس فیه «أبا الحسن موسی بن جعفر علیه السلام » ، مصباح المتهجّد : ص 715 عن بشیر عن الإمام الصادق علیه السلام فقط وفیه «بعثه اللّه یوم القیامه» بدل «قلبه اللّه تعالی» ، وفی کلّها «الفؤاد» بدل «الصدر» ، بحار الأنوار : ج 101 ص 86 ح 8 .
3- .الأصیل : الوقت بعد العصر إلی المغرب (الصحاح : ج 4 ص 1623 «أصل») .
4- .لیس فی البلد الأمین : «سلام اللّه وسلام ملائکته» إلی «منهم براء» .
5- .لیس فی البلد الأمین : «أشهد أنّک کنت نورا» إلی «والعروه الوثقی» .
6- .البقره: 156.
7- .فی المصدر: «وترزقنی» وهو لا یستقیم مع السیاق وما فی المتن أثبتناه من البلد الأمین .
8- .لیس فی البلد الأمین : «وعرّف بینی وبینه» إلی «وصلّی اللّه علی مُحَمَّدٍ وآل مُحَمَّدٍ» .
9- .المصباح للکفعمی : ص 664 ، البلد الأمین : ص 289 .



کتاب من لایحضره الفقیه به نقل از داوود رَقّی : شنیدم که امام صادق ، امام کاظم و امام رضا علیهم السلام فرمودند : «هر کس در عرفه به زیارت قبر حسین بن علی علیه السلام بیاید ، خداوند متعال ، او را با دلی آرام و آسوده ، باز می گردانَد» .